Ünvan Çevirileri

Tanıtım
Kibarlık, Japon kültürünün çok önemli bir parçasıdır. Ünvan kullanımı, toplumsal tabakalar halinde yaşanılan feodal dönemden beri, Japon dilinde çok önemli bir yere sahiptir. Ünvanlara kısaca statü ve ilişki belirleyen kibar konuşma dili diyebiliriz.
Birisine Japonca'da seslenirken ünvan, genellikle kelime sonuna gelen bir ektir (Örnek: "Battler-san") ya da bir isimden sonra gelen başka bir isimdir (Örnek: "Bernkastel Sensei").

Ünvanlar, saygı ve sevginin birer göstergesidir. Pek çok kişi Japonca'dan başka bir dile tercüme yaparken bunları çıkartır. Bu sadece yanlış olmakla kalmaz, eldeki Japonca materyalin (anime, manga, görsel roman, kitap vs.) 'Japon Havasından' bir şeyler eksiltir.

Japonca'da ünvanlar alışık olmayanlar için çok karışık gelebilir. Aşağıda sık kullanılan ünvanları ve anlamını yazacağım. Anime, Manga ve Görsel Roman tercümelerimizde hangisini nasıl ve niçin kullanacağımızı detaylı olarak yazının sonunda okuyabilirsiniz.

-san: Bu en sık kullanılan ünvandır. Türkçe karşılığı Sayın Bay / Bayan olarak düşünülebilir. Her ismin sonuna koyulabilir.

-san çok yaygın olarak pek çok şeye eklenebilir. Meslek sahiplerine (honya-san; kitapçı bey/bayan, sayın kitapçı), yer isimlerine, oyuncak isimlerine (usagi-san; Bay Tavşan) vs. -san'ın arkasındaki fikir, eklendiği şeye bir saygı duyulmasıdır. Çevirilerde tam olarak aynı anlamı verecek bir karşılığı yoktur. O yüzden bu gibi eklerin olduğu gibi bırakılması gerekir.

-sama: Bu, -san'dan bir üst seviyedir. Büyük saygı belirtmek için kullanılır. Hizmetçiler efendilerine, çalışanlar patronlarına, inananlar Tanrılar'ına genellikle -sama kullanarak hitap ederler.

-dono: Bu da "efendi/lord" anlamına gelen "tono" kelimesinden türemiştir. -sama'dan bile daha üst saygı belirtir ve kullanılabilecek en üst saygı belirten ünvan budur. Kimi kullanımlarda -sama ve -san arasında bir saygı belirtebilir. Günlük konuşmada neredeyse hiç kullanılmaz, ancak yazılı antlaşmalarda ve ödül törenlerinde kullanılabilir.

-kun: Bu ek genellikle erkek isimlerine sevgi ya da yakınlık belirtmek için kullanılır. Bazen erkekler arasında yakın arkadaşlarda ya da sizden statü veya yaş olarak daha aşağıdaki biriyle konuşulurken de eklenebilir.

-chan: Bu ek genellikle kızlara karşı sevgi belirtmek için kullanılır. Küçük erkekler, hayvanlar hatta sevgililer arasında da kullanılabilir. Genellikle çocuksu bir tatlılık havası katar.

[boş]: Japonca ve Türkçe'deki isimler arasındaki en büyük farklılık budur. Ünvan olmadan konuşmak, konuşanın o kişiye çok yakın bir biçimde konuşma izni olduğunu gösterir. Genellikle kendi aileniz veya çok yakın arkadaşlarınız size böyle hitap edebilir.
Ancak, arada bu yakınlık bağı olmadan kullanımı da son derece aşağılayıcı olabilir.

Aile ilişkileri - Ünvanlar
Japonca'da aile ünvanları kendi ailenizden ya da bir başkasının ailesinden bahsetmenize göre değişir. Ancak buradaki örnekler, her iki durumda da kullanılabilir. Öncelikle aile bireylerinin Japonca'daki karşılıklarına bakalım.

Baba - otousan
Anne - okaasan
Ağabey - oniisan
Abla - oneesan
Küçük erkek kardeş - otoutosan
Küçük kız kardeş - imoutosan
Büyükbaba - ojiisan
Büyükanne - obaasan
Amca / Dayı - ojisan
Teyze / Hala - obasan
Koca - goshujin
Karı - okusan
Oğul - musukosan
Kız - ojousan

Aile ünvanları
Aşağıdakiler özellikle Umineko no Naku Koro ni'de çok sık kullanılmaktadır. Bunları bilmek, hikayede kaybolmamak adına çok önemlidir.
-aniki: Büyük erkek kardeş. Ek olarak ya da tek başına kullanılabilir. (Örn: "George Aniki, Aniki")
-aneki: Büyük kız kardeş. Ek olarak ya da tek başına kullanılabilir. (Örn: "Eva Aneki, Aneki")
-(o)nii: Büyük erkek kardeş. -aniki gibi ek olarak ya da tek başına kullanılabilir. Farkı, aranızda kan bağı bulunmasa bile bunu genç bir erkeğe söyleyebilmenizdir. Elbette -san ve diğer ekler burada da kullanılabilir, hatta çoğu zaman kullanılır. (Örn: "Krauss nii-san, Krauss-nii, nii-san")
-(o)nee: Büyük kızkardeş. -aniki gibi ek olarak ya da tek başına kullanılabilir. Farkı, aranızda kan bağı bulunmasa bele bunu genç bir kıza söyleyebilmenizdir. Elbette -san ve diğer ekler burada da kullanılabilir, hatta çoğu zaman kullanılır. (Örn: "Eva nee-san, Eva-nee, nee-san")
-oba: Teyze, Hala, Yenge, Görümce vs. Kullanımı üsttekilerin aynısıdır. Bu kelime aynı zamanda orta yaşlı bir kadına da seslenmek için kullanılabilir. (Kan bağı gerekmeksizin.)
-oji: Amca, Dayı, Enişte, Bacanak vs. Kullanımı üsttekilerin aynısıdır. Bu kelime aynı zamanda orta yaşlı bir adama da seslenmek için kullanılabilir. (Kan bağı gerekmeksizin.)

Ünvanlar ve ~ Furude Project
~ Furude Project olarak ünvanları şu şekilde kullanıyoruz.
Anime

• Bütün saygı ünvanları aynı şekilde kalıyor. (Örn: "Maria-chan, Rika-chama, Keiichi-kun")
• Aile ünvanları, isimle beraber cümle içinde kullanılıyorsa, ünvanın kendisini çıkartıp sonundaki saygı ekini kullanıyoruz. (Örn: "Ben de seninle beraber geleceğim Natsuhi-san", bu cümlenin orjinalinde "Ben de seninle beraber geleceğim Natsuhi nee-san" deniliyor.)
  Eğer bir karakter tanıtılıyorsa, veya ismi geçiyorsa, aile ünvanı Türkçe'leştiriliyor. (Örn: "Bu, Krauss Amca", bunun orjinali "Bu, Krauss oji-san" diye geçiyor.
  
  Bunun nedeni, özellikle Umineko'yu animeden takip edenlerin kafasının karışmamasını sağlamak. Karakter tanıtımına animenin sınırlı zamanından dolayı az yer ayrıldığından ve aklımızda tutmamız gereken çok fazla karakter olduğundan bunlar yalnızca kafa karışıklığına yol açar.
• Yabancı birisinden bahsediliyorsa, Türkçe karşılığı kullanılır. (Örn: "Yoldaki ablalara selam verdin mi?", bunun orjinalinde "Yoldaki onee-sanlara selam verdin mi?" deniliyor.)
  
  Bunun nedeni ise yine animenin hızlı okunuş temposunda okuyucuyu yormamak.

Görsel Roman

• Bütün saygı ünvanları aynı kalıyor.
• Bütün aile ünvanları aynı kalıyor.
• Yabancı birisinden bahsediliyorsa, kelimenin orjinali kullanılıyor.
  
  Buna gerekçe olarak ise şunu diyebiliriz; Görsel Roman okuyan kimse, Japon kültürünü olabildiğinde tatmak isteyecektir. Animedekinin aksine zaman sınırlaması olmadığı için, saatlerce süren okumanızca "Eva Görümce" gibi 'Türkçe tadlar' görmek sinir bozucu olacaktır.

Manga

• Henüz kararlaştırılmadı.
  
  

Kaynak: Skullchukka ve bilgi birikimi. Copyright @ Furude Project. Lütfen alıntı yapacaksanız kaynak gösteriniz.